”नेपाल सरकार स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका अनुसार पहिलो पटक गर्भवती हुन २० देखि ३० बर्षको उमेर उपयुक्त हुन्छ । भने कानुनी रुपमा बिबाह गर्न महिला र पुरुष दुबै कम्तिमा २० बर्ष पुरा भएको हुनुपर्दछ ” महिलाको लागि २० देखि ३५ बर्ष र पुरुषको लागी २० देखि ४०/४५ बर्ष सम्मको उमेर उपयुक्त मानिन्छ । त्यसैले उमेर २० बर्ष पछाडी र ३० बर्ष अगाडी पहिलो बच्चा जन्माउनु महिलाको लागी बच्चा जन्माउने निकै राम्रो उमेर मानिन्छ । सामान्य भाषामा भन्नुपर्दा २० बर्ष पारी अनि बिहेबारी भन्ने भनाई स्वास्थ्यको नाराकै रुपमा चलेको पाईन्छ ।…

बुटबल/लुम्बिनी प्रदेशको गौरवको परियोजना लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताललाई नै मेडिकल कलेजमा रूपान्तरण गर्नुपर्ने माग सरोकारवाला र विज्ञहरूले तीव्र रूपमा उठाउन सुरु गरेका छन । सरकारले सातवटै प्रदेशमा सरकारी मेडिकल कलेज खोल्ने निर्णय गरेसँगै, लुम्बिनी प्रदेशमा अलग्गै नयाँ मेडिकल कलेज खोल्नु उचित हो कि अहिलेकै प्रमुख सरकारी अस्पताललाई शिक्षण अस्पतालमा रूपान्तरण गर्नु उपयुक्त हो? भन्ने बहसले गति लिएको छ। अवस्थित संरचना र सेवा प्रभावकारिता बुटबलमा रहेको लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल प्रदेशको सबैभन्दा ठूलो सरकारी अस्पताल हो। हाल वार्षिक ३ लाखभन्दा बढी बिरामीहरूलाई सेवा दिइरहेको यो अस्पताल ३०–३५ वर्षअघि मात्र ५० हजार बिरामीको सेवामा…

लुम्बिनी प्रदेशमा क्षयरोग, एचआईभी र मलेरिया कार्यक्रमलाई राष्ट्रिय रणनीतिक योजनाअनुसार समर्पित भई संघीयता कार्यान्वयनसँगै प्रदेश तथा स्थानीय सरकारसँग निकै समाहित भएर काम गरेका मिम बहादुर सिंह स्वास्थ्य क्षेत्रमा एक अब्बल व्यक्तित्वका रूपमा चिनिन्छन्। “एउटा एक–एक सवालको समाधान नै हाम्रो प्रगति हो“ भन्ने मूलमन्त्र राख्ने सिंह आफ्नो टिमलाई गुणस्तरीय सेवा प्रदान गर्न सदैव उत्प्रेरित गर्दै आएका छन्। स्वास्थ्य सुधारका लागि उनले देखाएको समर्पण र प्रतिबद्धता लुम्बिनी प्रदेशका जनताले बिर्सिन सक्दैनन्। स्वास्थ्य क्षेत्रमा सिंहको योगदान निज सिंहले क्षयरोग कार्यक्रम सुधारका लागि स्वास्थ्य संरचनालाई आत्मसात् गरी कटिबद्ध भएर काम गरे। त्यसकै परिणामस्वरुप, उनले…

चिकित्सक हुनुभन्दा पहिले सो चिकित्सक एउटा व्यक्ति हो । साधारण मानव हो । जसका आफ्ना इच्छा र आकांक्षा हुन्छन् । मन पनि हुन्छ । सोचाइ विचार सबै हुन्छ । चिकित्सकीय पेशालाई स्कुलमा निकै उच्च मूल्यांकनका साथ पढाइने गरिन्छ । ठूलो बनेपछि डाक्टर इन्जिनियर बन्नुपर्छ भन्दै रटाइन्छ । जसको निरन्तरता कलेज पढ्ने समयमा पनि गरिन्छ । जुन कुराको दृश्य पुतलीसडकमा देख्न सकिन्छ । पढाइमा अब्बल मानिने सबै विद्यार्थीको ध्यान केवल मेडिकल शिक्षा प्रवेश गर्नेमा रहन्छ । जुन मेरो पनि थियो । त्यो समयमा केवल पढाइमा मात्रै ध्यान केन्द्रित हुन्छ । विश्व…

स्वास्थ्य: स्वास्थ्य भनेको कुनै पनि रोग वा  असक्तता नहुनु  मात्र नभई पूर्णरुपमा  शारीरिक,मानसिक, आध्यात्मिक र सामाजिक स्वस्थताको गतिशील अवस्था हो । (विश्व स्वास्थ्य संगठन) स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय बि.स.२०११ सालमा स्थापित स्वास्थ्य मन्त्रालयको नाम हाल स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय रहेको छ । यस मन्त्रालयको प्रमुख उद्देश्य आधुनिक एबं परमपरागत स्वास्थ्य उपचार पद्धतिको प्रबर्द्धन र विकास गरि आम नागरिकको शारीरिक एबं मानसिक स्वास्थ्यमा अभिवृद्धि गर्ने,रोगको प्रभावकारी ढंगले रोकथाम गर्ने र उपचारको समुचित व्यवस्था मिलाउन नीति निर्माण गर्ने,गैर सरकारी संघ सस्था एबं निजि क्षेत्रको सलग्नता गराई स्वास्थ्य सेवा सम्बन्धि कार्यक्रमहरु कार्यान्वयन, अनुगमन…

सन् १९७८ मा अल्मा आटामा आयोजना गरिएको बिश्व स्वास्थ्य संगठनको ३० औ महासभा पश्चात जारी गरिएको घोषणापत्रमा मानसिक स्वास्थ्यलाई प्राथमिक स्वास्थ्य सेवाको एक अंगको रुपमा लिएको थियो भने बिश्व स्वास्थ्य संगठनले जारी गरेको बिश्व स्वास्थ्य प्रतिबेदन २००१ ले मानसिक स्वास्थ्य सेवालाई जनस्वास्थ्यको महत्वपूर्ण सरोकारको बिषय भएकोले समुदायमा नै सुनिश्चितताको प्रत्याभूति गर्नको लागी तथ्यपरक दिशाबोध तथा पैरवी गरेको थियो ।नेपालमा पनि मानसिक स्वास्थ्यलाई प्राथमिक स्वास्थ्यको रुपमा लिएको भए तापनि प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा केन्द्रबाट प्रभावकारी रुपमा सेवा प्रवाह हुन नसकेको अवस्था रहेको छ । विश्वभर सम्पूर्ण रोगहरुको करिब १४ प्रतिशत मानसिक, स्नायु…