स्वास्थ्यसमाचार/लुम्बिनी आयुर्वेद चिकित्सालय बुटवलले आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा ४१ हजार ७ सय ८२ जनालाई उपचार सेवा प्रदान गरेको छ। यो सङ्ख्या लुम्बिनी प्रदेशका सबै आयुर्वेद अस्पताल तथा स्वास्थ्य संस्थामध्ये सबैभन्दा धेरै हो। चिकित्सालयका निमित्त प्रमुख गणेश सापकोटाका अनुसार उक्त अवधिमा ११ हजार २६ जनाले प्रयोगशाला सेवा, १३ हजार ३१२ जनाले पञ्चकर्म सेवा, र २२७ जनाले भर्ना सेवाबाट उपचार लिएका छन्। सेवा लिनेहरूमध्ये २ हजार १३५ जना भारतीय सीमा क्षेत्रका बिरामी रहेका छन्, जसमा ५१ जना भर्ना भएका थिए। प्रदेशभरका आयुर्वेद अस्पतालमध्ये बिजौरीमा ४० हजार बिरामीले सेवा लिएका छन् भने सबैभन्दा…

स्वास्थ्यसमाचार/ स्वास्थ्यसमाचार राष्ट्रिय आयुर्वेद एशोसियसन नेपाल ( (RAAN) ) लुम्बिनी प्रदेशको आयोजनामा एशोसियसनको तेस्रो वार्षिक उत्सव बुटवलमा सम्पन्न भएको छ । राष्ट्रिय आयुर्वेद एशोसियसन नेपाल लुम्बिनीका अध्यक्ष वरिष्ठ कविराज निरिक्षक नरहरि अर्यालको अध्यक्षता वरिष्ठ कविराज निरिक्षक गणेश भट्टराईको प्रमुख आतिथ्यमा बिशिष्ट अतिथिहरुमा राष्ट्रिय आयुर्वेद एशोसियसन नेपाल ( (RAAN) ) का केन्द्रिय संस्थापक उपाध्यक्ष शालिकराम भुसाल तथा अतिथीहरुमा आयुर्वेद औषधी उत्पादक संघका केन्द्रिय  बरिष्ठ उपाध्यक्ष चन्द्रकान्त खनाल, तथा उद्योग बाणिज्य संघ बुटवलका उपाध्यक्ष सुरज भट्टराई सदस्य नारायण सापकोटा, सदस्य हरिहर भण्डारी रहनु भएको थियो । तेस्रो वार्षिक उत्सवको अबसरमा वोल्दै राष्ट्रिय…

स्वास्थ्यसमाचार/ नेपाल आयुर्वेद चिकित्सक संघले बालबालिकालाई स्वर्ण विन्दु प्राशाण थोपा खुवाउने स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालय, आयुर्वेद तथा बैकल्पिक सेवा विभागको नयाँ कार्यक्रमको बचाउ गरेको छ । गत ५ भदौमा स्वास्थ्य मन्त्री प्रदीप पौडेलले धनगढी गएर यो कार्यक्रमको शुभारम्भ गरेका थिए । शुभारम्भ हुनासाथ कार्यक्रमबारेमा विभिन्न सञ्चार माध्यम तथा सामाजिक सञ्जालबाट टिकाटिप्पणी सुरु भएको थियो । संघले कार्यक्रम प्रति आएको टीका टिप्पणीप्रति आफ्नो धारणा सार्वजनिक गरेको हो ।उसले विज्ञप्तीमा स्वर्णप्राशाणले बालबालिकाको शारीरिक मानसिक विकास र रोग प्रतिरोधि क्षमता बढाउने दावी गरेको छ ।उसले विज्ञप्तीमा स्वर्णप्राशाणले बालबालिकाको शारीरिक मानसिक विकास र रोग…

स्वास्थयसमाचार / बालबालिकाको शारीरिक र मानसिक विकासमा मद्दत पु¥याउने स्वर्णप्राशन कार्यक्रम नेपालभरि विस्तार गरिएको छ।लुम्बिनी प्रदेशको दाडवाट ७९ असोज २९ गते ७८ जना बालबालिकाबाट सुरु भएको हो। हालसम्म ४२ हजार बालबालिका यो स्वर्णप्राशन लाभान्वित भएको प्रादेशिक आयुर्वेद चिकित्सालयका निर्देशक डा. प्रवेश श्रीवास्तवले वताउनु भयो ।प्रादेशिक आयुर्वेद चिकित्सालय दाङमा आज ७ हजारभन्दा बढी बालबालिकालाई सुन मिसाइएको औषधि खुवाइएको डा श्रीवास्तवले बताउनु भयो। आयुर्वेद शास्त्रमा यस औषधिले रोगसँग लड्ने क्षमता, बौद्धिक विकास र पाचन शक्ति वृद्धि हुने उल्लेख गरेको उहाले बताउनु भयो । निर्देशक डा. सन्तोष कुमार ठाकुरको पहलमा लुम्बिनी प्रदेश स्वास्थ्य…

स्वास्थ्यसमाचार/ स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले स्वर्णप्राशन निर्देशिका स्वीकृत गरेको छ । मन्त्रालयले भदौ १ गते मन्त्रीस्तर निर्णय गर्दै स्वर्णप्राशन निर्देशिका स्वीकृत गरेको हो । आयुर्वेदको ग्रन्थ एवं शास्त्रीय प्रचलनमा रहेको स्वर्णप्राशन कार्यक्रमलाई थप व्यवस्थितरूपमा सञ्चालन गर्ने निर्देशिका स्वीकृत गरेको मन्त्रालयले जनाएको छ । आयुर्वेद चिकित्सा विज्ञानको बालबालिकाको स्वास्थ्य संरक्षण, प्रवर्धन उपचार पुनर्स्थापना सम्बन्धी ग्रन्थ कौमारभृत्य (आयुर्वेद शिशुचिकित्सक )को मूल ग्रन्थ काश्यप संहितामा बालबालिकाको सर्वाङ्गिण विकासका लागि स्वर्णविन्दु प्राशनको वर्णन गरिएको छ। स्वर्ण भष्मलाई घ्यू र महमा मिसाएर लेहमा परिणत गरी थोपा अंशको रूपमा सेवन गराइने विधिलाई स्वर्णविन्दु प्राशन भनिन्छ। बालबालिकाको…

आजको समयमा जब आधुनिक चिकित्सा प्रणाली अत्यन्त प्रविधिनिर्भर र खर्चिलो बन्दै गइरहेको छ, त्यहीबीच आयुर्वेदले आफ्नो मौलिकता, प्राकृतिकता, र मानव-केंद्रित उपचार पद्धतिले पुनः ध्यान तान्न थालेको छ। विशेष गरी नेपालजस्तो विविध जैविक स्रोतले भरिपूर्ण मुलुकमा आयुर्वेद शिक्षा लिएर कविराज बन्ने युवाहरूको भविष्य अत्यन्त सम्भावनायुक्त देखिन्छ। यस लेखमा हामी विशेषगरी आयुर्वेद शिक्षा लिँदाको रोजगारी सम्भावना, व्यक्तिगत जीवनमा त्यसको महत्व, र अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा यसको बढ्दो मागबारे चर्चा गर्नेछौं। रोजगारी तथा व्यवसायिक अवसर आयुर्वेदमा दक्षता हासिल गरेपछि व्यक्तिलाई सरकारी, गैर-सरकारी तथा निजी क्षेत्रका थुप्रै अवसरहरू प्राप्त हुन्छन्। नेपालमा सरकारीस्तरमा आयुर्वेद स्वास्थ्य केन्द्रहरू, अञ्चल…

स्वास्थ्यसमाचार/ तिलोत्तमा नगरपालिका–१० का घनसिंह पुनलाई बजारबाट तरकारी किन्नु नपरेको चार वर्ष भईसक्यो। बिहानको घामसँगै आफ्नो करेसाबारीमा हरियो लहरे बाली हेर्दै उनी भन्छन्, “स्वास्थ्यप्रति हामी आफैं सचेत हुनुपर्छ, बिरामी भएपछि लाखौं खर्च गर्न तयार छौं तर खानपानमा ध्यान दिँदैनौं।” विगत ६–७ वर्षदेखि बोइलर कुखुरा खान छोडेका पुन अहिले ह्वाइट पेकिङ जातका हाँस पाल्छन्। घरकै गहुँ र मकै हाँसलाई खुवाउँछन्। उनका लागि करेसाबारी र हाँस पालन केवल आत्मनिर्भरता होइन, एक किसिमको सामाजिक अभियान हो। टोलकै नारा – “अगाडि फूलबारी, प्रत्येक घरको पछाडि करेसाबारी र हरेक घरमा मौरी घार” – जीवनशैलीको अंग…

स्वास्थ्यसमाचार/ तिलोत्तमा नगरपालिका -९, प्लटलाइन टोलका बासिन्दाहरूलाई रक्षा आयुर्वेदिक औषधालयका सञ्चालक तथा प्लटलाइन टोल विकास संस्थाका निवर्तमान उपाध्यक्ष शालिकराम भुसालबाट निःशुल्क बिरुवा वितरण गरेकाछन्। टोलमा बसोबास गर्ने १५० घरधुरीलाई भुसालले आयुर्वेदिक र वास्तुशास्त्रका दृष्टिले महत्त्वपूर्ण मानिएका बिरुवाहरू वितरण गरेका हुन्। बितरण गरिएका बिरुवाहरूमा धूपी, अम्बा, अमला, निम, बेल, दालचिनी लगायतका प्रजाति रहेका छन्। विरूवा हस्तान्तरण कार्यक्रममा बोल्दै स्थानीय लक्ष्मण बस्यालले शालिकराम भुसालको यो कार्यलाई ‘धेरै राम्रो र महत्त्वपूर्ण पुण्य कार्य’ भन्दै प्रशंसा गरेका थिए। यसैगरी, सोही टोलकी जानकी चौधरीले आफूहरू ५० वर्षदेखि सोही ठाउँमा बसे पनि पहिलो पटक यसरी निःशुल्क…

स्वास्थ्यसमाचार/ लुम्बिनी आयुर्वेद चिकित्सालयको मातहतमा सञ्चालित चार वटा नागरिक आरोग्य सेवा केन्द्रहरू यस आर्थिक वर्ष २०८२/८३ देखि सम्बन्धित स्थानीय तहलाई हस्तान्तरण गरिएको छ। सैनामैना नगरपालिका, देवदह नगरपालिका, लुम्बिनी साँस्कृतिक नगरपालिका र सियारी गाउँपालिकामा रहेका ती सेवा केन्द्रहरू अब ती-ती स्थानीय तहकै व्यवस्थापनमा सञ्चालन हुनेछन्। नागरिक आरोग्य सेवा केन्द्रहरूलाई समुदायमै पहुँचयुक्त, वैकल्पिक तथा आयुर्वेदिक स्वास्थ्य सेवा प्रवाह गर्ने उद्देश्यले स्थापना गरिएको हो। हस्तान्तरणपछि स्थानीय तहहरूलाई सेवा केन्द्रको पूर्वाधार, जनशक्ति तथा सञ्चालन खर्चको व्यवस्थापन जिम्मा दिइनेछ। हस्तान्तरण कार्यक्रममा बोल्दै लुम्बिनी आयुर्वेद चिकित्सालयका प्रमुख डा. दीपक आचार्यले नागरिक आरोग्य सेवा केन्द्रहरूलाई अझ प्रभावकारी…

स्वास्थ्यसमाचार/प्रादेशिक आयुर्वेद चिकित्सालय बिजौरीको अनुगमन एवं न्युनतम सेवा मुल्यांकन कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ । अस्पतालको अबस्था सुधार गर्नुपर्ने र भैरहेको कामको अबस्थाबारे जानकारी गराउने उदेश्यले न्युनतम सेवा मुल्यांकन गरिएको हो । मुल्याकंन तथा अनुगमन कार्यक्रममा वोल्दै लुम्बिनी प्रदेशका स्वास्थ्य सचिव दुर्गा लक्ष्मी श्रेष्ठले प्रदेशको एक मात्र प्रादेशिक आयुर्वेद अस्पतालमा अब वैकल्पिक चिकित्सा सेवा विस्तार हुने वताउनु भयो। उहाले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा उक्त अस्पतालमा एक्युपङ्चर सेवा थपिने योजना रहेको बताउदै बढ्दो नसर्ने रोग न्यूनीकरण गर्न आयुर्वेदिक चिकित्सा पद्धति महत्वपुर्ण रहेको बताउनु भयो । उहाले अस्पतालको सेवा सुधार, र दरबन्दीको पुनरावलोकन…