समाज सुसंस्कृत र विकृत दुवै शिक्षा र चेतनाले हुने गर्दछ । संविधान उत्कृष्ट हुँदैमा भुइँ राम्रो हुन्छ भन्ने हुँदैन । जति व्यवस्था , संविधान फेरिएपनि भुइँ मान्छेको भुइँ सधै उस्तै रहन सक्छ ।
आर्थिक, सामाजिक र शैक्षिक छलाङ मार्न भुइँ छोड्नुपर्छ । जसले सबै छलाङ मारेर पनि भुइँ बिर्सिन्न , त्यो व्यक्ति वास्तविक नेताको पात्र हुन्छ । भुइँ बिर्सने व्यक्ति आफैंमा मस्तमगन हुन्छ ।जीवनको मूल्य पनि चेतनाले निर्धारण गर्दछ । चेतनास्तर उच्च भएको स्थानमा उपचार खोज्ने कार्य छिटो हुन्छ ।आकस्मिक कक्षको बाटो हुँदै ओ पि डि फर्किँदै थिए । मेरा दृष्टि अडिन्छन् एउटा बेडमा उपचार कुरिरहेका आमा छोरीमा ।
एउटा कलिलो शरीर छटपटाइरहेको देख्छु । १५ वर्षीय किशोरी पेट दुखेर छटपटाइरहँदा उनकी आमाले काखमा लिएर बसेकी छन्। नाकमा बुलाकी , पुरानो जब्बर सारी , कम्मरमा पटुका , गोरो चेहरा , रैथाने भाषा , खस्रो हत्केला, हेर्दा बलिस्ठ ज्यान आदि सबै ती आमाका व्याख्या वृत्तान्त हुन् । त्यो ज्यान परिश्रमले जति मजबुत देखिन्छ, त्यो भन्दा बढी अज्ञानताको चिसो रापमा थिलथिलिएको महसुस हुन्छ ।ती किशोरीको नाम रहेछ- चेतना । तर चेतनाको चेतना भने दशकौं पछाडि देखिन्छ ।
पेट दुखेको तीन महिना बितेको रहेछ। पेट फुक्लेको १ महिना भएको रहेछ । चेतनाले चाहेर पनि उपचार पाउन सकिनन् । उनकी आमाको ७ सन्तानमध्ये पाँचौ नम्बरको सन्तान रहेछिन्। पेट दुखेको तीन महिनामा ज्यान दुब्लाएर हाडछाला मात्रै बाँकी हुँदा अस्पतालको ढोकामा पुग्छिन् । उनको अनुहारमा दुखाइको झल्को गहिरो थियो ।
कपडामा स्याहारसुसार को कमी ज्यादा थियो । शरीरमा उपचारको गुहार थियो । भन्नुपर्दा सम्पुर्ण परिवेशले देशको रावणमय मुहार झल्काउने दृश्य थियो । देशको प्रचुर प्राकृतिक विविधता, उत्कृष्ट संविधान , लोकतन्त्र, समावेशी समाज, स्वतन्त्रता, कसैको उपनिवेश नभएको आदि कुरामा धेरै अहंकार छ । तर भुइँ मान्छेको चुलो र कुचोमा कति फरक परेको छ भन्ने कुरामा वेवास्ता गरेको छ ।
एउटा बेडमा दुई तीन जना बस्नुपर्ने बाध्यता नै हो । बेडको संख्या जति बढेपनि सरकारी अस्पतालको दृश्य कम त हुँदैन । ती आमा छोरीको रिपोर्ट हेर्दा धेरै खराब रिपोर्ट भने थिएनन्। पेटमा पानी जमेको थियो । पानी जमेको कारण क्षयरोग हुन सक्ने आकलन गरेर जाँच पठाइएका थिए । तर त्यो प्रमाणित हुन सकेन । रिपोर्ट त खासै बिरामी देखिन्थ्यो ।
तर चेतना वास्तवमा निकै बिरामी थिइन्। शरिरमा संक्रमण फैलिएको मेरो अनुभवको दृष्टिले देखिरहेको थियो । त्यसैले त भन्ने गर्छु , रिपोर्ट मात्रै हेरेर बिरामीको गम्भीरता पत्ता लाग्दैन । कृपया चिकित्सकलाई रिपोर्टको आधारमा उपचार गर्न विवश नगरौँ । सोसल मिडियामा पठाइएका रिपोर्टको आधारमा उपचार गर्नु वास्तवमा न्याय हुँदैन ।
त्यो आमा छोरीको अवस्था देखेर तुरुन्तै पहिलो प्राथमिकतामा आइ सि यु भर्ना गर्न सूचीकरण गरियो । शहरले नछोएका बिरामीहरुलाई रोगको प्रकृति हेरेर उपचारको प्रक्रिया द्रुत गर्नुपर्ने हुन्छ । किनभने निर्दोष पनले गर्दा भिडमा अभ्यस्त नहुँदा उपचारको गुहार गर्न पनि डराउने गर्छन् । शहरले छोएका बिरामीहरुलाई प्रक्रियाको भन्दा भनसुनमा बढी विस्वास हुन्छ ।
चेतना आइ सि यु त पुग्छिन् । आइ सि युमा उनको अवस्था अझै खस्किँदै जान्छ । उपचारको खोजी निकै ढिलो गर्नाले रोगले शरीर पुरै जिर्ण पारेको हुन्छ । भेन्टिलेटरमा राख्नुपर्ने कुरा जति गरे पनि सम्झाउन सकिन्न । चेतनाको आमाको चेतनाले त्यो बुझ्न शताब्दी कुर्नुपर्ने होला ।
घर सल्लाह गरेर निर्णय गर्न भनेर ती आमालाई भनिन्छ । तर उनीहरुको घरसल्लाहले चेतनालाई घर लैजाने निर्णय पो गर्छन !! ती अबोध किशोरीको ज्यानको मूल्य सायद कमिला बराबर पनि थिएन । चेतनाकी आमाले घरमा चेतनाका बाले घर फिर्ता गर्न भनेको भनेर घर लैजान ढिपी गर्छिन्। विपन्न परिवारको सुविधा दिएपनि उपचार अगाडि नबढाउने अटल निर्णय गर्छन् ।
त्यो अटल निर्णयसँग कुनै सीप नलागेर चेतनालाई मृत्युको बाटो पठाउन विवशता साथ पठाउँछौ । सबै विषय शिक्षामा जोडिने गर्छ । चेतनाको स्तरमा जोडिने गर्छ । त्यसैले त भन्ने गरिन्छ कुनै राष्ट्र ध्वस्त गर्नु छ भने शिक्षा प्रणाली प्रदुषित गर्नुपर्छ ।
चेतना अस्पतालको गेटबाट निस्किँदै गर्दा मनुष्य चेतना भन्दा गणतन्त्र बहिर्गमन भएको देख्छु । म थपक्क द्रष्टा भएर बस्छु । सायद हरेक दिन यस्तै गणतन्त्रको स्वरुप द्रष्टा हुने भाग्य मिलेको छ ।डा. खनाल लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल बुटबलमा कार्यरत हुनुहन्छ ।
प्रतिकया दिनुहोस्